Przedsiębiorca, który wskutek epidemii koronawirusa odnotował spadek obrotów, może zawrzeć z przedstawicielami pracowników (w tym związkami zawodowymi) porozumienie o obniżeniu wymiaru czasu pracy poszczególnych grup pracowników i/lub o obniżenie wynagrodzenia pracowników w okresie przestoju.
(opracowali: adw. Joanna Namojlik, apl. adw. Ilona Kuźniecow, red. adw. Michał Kibil)
I. Warunki przyznania dofinansowania
Obniżając wynagrodzenie pracowników, przedsiębiorca, może ubiegać się o dofinansowanie ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych ich wynagrodzeń. Świadczenie na rzecz ochrony miejsca pracy przeznaczone jest na pokrycie części wynagrodzeń pracowników, jak również może być przyznane na pokrycie składek na ubezpieczenie społeczne od takiego wynagrodzenia.
| UWAGA:
W rozumieniu ustawy pracownikiem jest osoba fizyczna, która podlega obowiązkowi ubezpieczeń: emerytalnemu i rentowemu oraz: 1) zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę, 2) zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę nakładczą, 3) zatrudniona jest na podstawie umowy zlecenia, 4) zatrudniona jest na podstawie innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, 5) wykonuje pracę zarobkową na podstawie innej niż stosunek pracy na rzecz pracodawcy będącego rolniczą spółdzielnią produkcyjną lub inną spółdzielnią zajmującą się produkcją rolną. Należy przyjąć, że pracownikiem nie jest osoba zatrudniona na umowę o dzieło lub umowę agencyjną. Można mieć wątpliwości czy zakwalifikować do tego kręgu osoby samozatrudnione współpracujące z nami, niemniej jednak w naszej opinii należy je wyłączyć z katalogu „pracowników” o którym mówi ustawa. |
Przedsiębiorca, który chce ubiegać się o dofinansowanie musi spełnić następujące warunki:
- Posiadanie statusu:
- przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców,
- organizacji pozarządowej w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,
- podmiotu prowadzącego działalność pożytku publicznego o którym mowa w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
- państwowej osoby prawnej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Organizacjami pozarządowymi są osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, z wyłączeniem partii politycznych; europejskich partii politycznych; związków zawodowych i organizacji pracodawców; samorządów zawodowych; fundacji utworzonych przez partie polityczne; europejskich fundacji politycznych.
- niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi,
- niedziałające w celu osiągnięcia zysku.
Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez:
- osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego;
- stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego;
- spółdzielnie socjalne;
- spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz.U. z 2018 r. poz. 1263 i 1669), które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników.
- Wprowadzenie porozumieniem przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy
Przestój ekonomiczny rozumiemy jako okres niewykonywania pracy przez pracownika z przyczyn niedotyczących pracownika pozostającego w gotowości do pracy.
Obniżony wymiar czasu pracy to obniżony przez przedsiębiorcę wymiar czasu pracy pracownika z przyczyn niedotyczących pracownika na warunkach określonych poniżej, jednak nie więcej niż do połowy wymiaru czasu pracy.
- Niezaleganie z regulowaniem zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz lub Fundusz Pracy do końca III kwartału 2019
Aby otrzymać dofinansowane z FGŚP nie możesz zalegać z regulowaniem zobowiązań podatkowych oraz składek ZUS. Ustawa przewiduje jednak sytuacje, w których pomimo istnienia zaległości w regulowaniu powyższych należności, można otrzymać dofinansowanie. Podstawowym warunkiem jest niezaleganie z regulowaniem zobowiązań do końca III kwartału 2019 r. Ponadto, możesz ubiegać się o dofinansowanie pomimo powstałych zaległości, jeżeli:
- zawarłeś umowę z ZUS lub otrzymałeś decyzję z Urzędu Skarbowego w sprawie spłat zadłużenia i terminowo opłacasz raty lub korzystasz z odroczenia terminu płatności, lub też
- zaleganie w regulowaniu składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz lub Fundusz Pracy powstało w okresie spadku obrotów gospodarczych, tj. od 1 stycznia 2020 r.
| UWAGA:
Gdy zaległości w regulowaniu składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz lub Fundusz Pracy powstały w okresie spadku obrotów gospodarczych, tj. od 1 stycznia 2020 r., powinieneś dołączyć do wniosku o dofinansowanie plan spłaty zadłużenia uprawdopodabniający poprawę kondycji finansowej i pełną spłatę zaległości wraz z kopią wniosku do ZUS o rozłożenie na raty należności z tytułu tych składek lub o odroczenie płatności tych składek. |
- Brak przesłanek do ogłoszenia upadłości, o których mowa w art. 11 lub art.13 ust. 3 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe
Ocena czy zachodzą przesłanki do ogłoszenia upadłości nie jest oczywista i najlepiej tą kwestię skonsultować z własnym księgowym, niemniej jednak istnieją takie okoliczności, których nie da się pominąć przy kwalifikacji przedsiębiorstwa do upadłości. Są to m.in.
- opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekraczające trzy miesiące (tworzące domniemanie spełnienia warunków do ogłoszenia upadłości),
- przewaga zobowiązań pieniężnych nad wartością aktywów (majątku) przedsiębiorcy, gdy stan ten utrzymuje się przez co najmniej 24 miesiące.
- Zatrudnianie pracowników zarabiających mniej niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału (ok. 15,6 tys.).
Dofinansowanie przysługuje wyłącznie na wynagrodzenie pracowników, których wynagrodzenie jest niższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału (15.595,74 zł). We wniosku o dofinansowanie należy pominąć tych pracowników, których wynagrodzenie przekracza wskazany poziom. Ponadto, jeśli przedsiębiorca zatrudnia wyłącznie pracowników, których wynagrodzenie przekracza 15.595,74 zł (co raczej rzadko będzie miało miejsce), nie będzie mógł on skorzystać z tego dofinansowania.
- Nieotrzymanie pomocy w odniesieniu do tych samych pracowników w zakresie takich samych tytułów wypłat na rzecz ochrony miejsc pracy
Przedsiębiorca nie może otrzymać dofinansowania z FGŚP, jeśli uprzednio skorzystał z innych dofinansowań, które były wypłacane w związku z ochroną miejsca pracy – również tych nieprzewidzianych przez tarczę antykryzysową. Uzyskanie dofinansowania od starosty na podstawie art. 15zzb tarczy antykryzysowej wyłącza możliwość otrzymania dofinansowania z FGŚP. Również skorzystanie ze świadczeń przyznanych na podstawie ustawy z dnia 11 października 2013 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc prac wyłączać będzie możliwość otrzymania dofinansowania z FGŚP.
Powyższe nie znajduje zastosowania do tych pracowników, na rzecz których uprzednio nie otrzymaliśmy świadczenia w celu ochrony miejsca pracy.
Wydaje się też, że nie dotyczy to dofinansowania stanowisk pracy z PFRON, jeżeli tylko ich celem nie jest bezpośrednio utrzymanie stanowisk pracy, przy których istnieje ryzyko ich likwidacji. Niemniej jednak zawsze powinniśmy sprawdzać, czy dofinansowanie z PFRON nie jest przyznane, żeby ocalić stanowisko pracy, które chcemy zlikwidować.
- Odnotowanie spadku obrotów gospodarczych wskutek COVID-19?
Nie każdy przedsiębiorca będzie mógł skorzystać z dofinansowania, lecz wyłącznie taki, u którego doszło do spadku obrotów gospodarczych wskutek COVID-19. Zatem epidemia koronawirusa musi mieć wpływ na obroty przedsiębiorstwa. Nie ma wątpliwości co do tego, że z takim przypadkiem będziemy mieli do czynienia, gdy przedsiębiorca nie może prowadzić swojej działalności w galeriach handlowych, lecz problematyczne będzie zakwalifikowanie do takiego kręgu Podmiotów, które ograniczyły swoje obroty niezależnie od wystąpienia epidemii (np. kończąc pod koniec zeszłego roku jakąś część swojej działalności operacyjnej).
Spadek obrotów gospodarczych przedsiębiorcy jest rozumiany jako spadek sprzedaży towarów lub usług, w ujęciu ilościowym lub wartościowym. W zależności od okresu jaki przedsiębiorca przyjmie do porównania spadku obrotów gospodarczych – poprzedni rok lub poprzedni miesiąc – musi on wynosić odpowiednio co najmniej 15% lub 25%.
W pierwszym przypadku porównujemy łączne obroty w ciągu dowolnie wskazanych dwóch kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o dofinansowanie z łącznymi obrotami z analogicznych dwóch kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego. Spadek obrotów musi wynosić co najmniej 15%.
W drugim przypadku porównujemy obroty z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego przypadającego po 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o dofinansowanie z obrotami z miesiąca poprzedniego. Spadek obrotów musi wynosić co najmniej 25%.
| UWAGA:
Gdy okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, za miesiąc uważa się 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych. |
II. Zakres pomocy udzielanej w celu ochrony miejsc pracy
Jak wskazywaliśmy powyżej, świadczenie z FGŚP przysługuje na:
- dofinansowanie wynagrodzenia pracowników oraz
- opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne pracowników należnych od pracodawcy na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2020 r., poz. 266 i 321) od przyznanych świadczeń.
W zależności od tego, czy przedsiębiorca będzie ubiegał się o dofinansowanie z FGŚP w związku z przestojem ekonomicznym, czy też z obniżonym wymiarem czasu pracy, wysokość świadczenia będzie się różniła
- Przestój ekonomiczny a wysokość świadczenia
Przedsiębiorca może na czas przestoju ekonomicznego obniżyć wynagrodzenie pracownikom objętym przestojem. Wynagrodzenie może zostać obniżone maksymalnie o 50%, lecz nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę (2600 zł brutto) ustalane na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.
Tak obniżone wynagrodzenie może zostać dofinansowane ze środków FGŚP w wysokości 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę (maksymalnie 1.300,00 zł), z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. Ponadto pracodawca może otrzymać również dofinansowanie na opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne pracowników od części finansowanego wynagrodzenia.
- Obniżony wymiar czasu pracy a dofinansowanie
Przedsiębiorca może obniżyć wymiar czasu pracy maksymalnie o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu, z zastrzeżeniem, że wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę ustalane na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (2600 zł brutto), z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.
Dofinansowanie z FGŚP przysługuje do wysokości połowy wynagrodzenia, które pracownik otrzyma po obniżeniu wymiaru czasu pracy, jednak nie więcej niż 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ponieważ do dnia przygotowania niniejszego opracowania GUS nie ogłosił wysokości przeciętnego wynagrodzenia za 1Q 2020r. Pozostaje nam bazować na wskaźniku z 4Q2019 r., co daje maksymalną kwotę dofinansowania na poziomie 2.079,43 zł.
⇒ Problemy praktyczne
Dofinansowanie dla pracowników z minimalnym wynagrodzeniem
Przy dofinansowaniu z FGŚP poważne wątpliwości budzi kwestia obniżenia wymiaru czasu pracy oraz obniżenia wynagrodzenia jak również dofinansowania wynagrodzeń osób, które jeszcze przed obniżeniem otrzymywały minimalne wynagrodzenie lub posiadały obniżony wymiar czasu pracy. Przepisy w tym zakresie niestety są wyjątkowo nieprecyzyjne.
W przypadku obniżania wynagrodzenia przestojowego nie możemy tego wynagrodzenia obniżyć poniżej progu minimalnego wynagrodzenia z uwzględnieniem wymiaru czasu prac.
Zgodnie ze stanowiskiem rządu, który częściowo rozwiewa powyższe wątpliwości, pracownikowi, który przed obniżeniem był zatrudniony w wymiarze pełnego etatu z wynagrodzeniem 2600 zł, po obniżeniu do 0,8 etatu należy zagwarantować wynagrodzenie minimalne proporcjonalne do zastosowanego obniżenia, co w sytuacji 0,8 etatu- wynagrodzenie może być obniżone do 2080 zł. Zatem ustawodawca w swej interpretacji dopuszcza obniżenie wynagrodzenia poniżej minimalnego kierując się wymiarem czasu pracy po obniżeniu wymiaru czasu pracy. To pozytywna informacja dla pracodawców, którzy mogą objąć porozumieniem pracowników, którzy na dziś dzień otrzymywali minimalne wynagrodzenie, albowiem początkowe interpretacje wskazywały na to, że pracownicy otrzymujący minimalne wynagrodzenie, nie będą mogli być objęci porozumieniem, a pracodawca nie będzie mógł otrzymać w zakresie ich wynagrodzeń dofinansowania. Naturalnie jest to wyłącznie wyjaśnienie intencji ustawodawcy umieszczone na stronie internetowej, nie gwarantujące jednak, że organ przyznający dofinansowanie nie przyjmie innej wykładni przepisu (choć prawdopodobieństwo takiego zdarzenia oceniamy jako wyjątkowo niskie).
Wątpliwość pozostaje jednak w przypadku pracowników, których wymiar etatu wynosi aktualnie ½ lub mniej, etatu, ponieważ zgodnie z przepisami nie możemy już bardziej obniżyć wymiaru czasu pracy.
Jeżeli więc nie możemy obniżyć wymiaru czasu pracy, to zgodnie z przepisami nie możemy starać się o dofinansowanie. Jedynym rozwiązaniem jest przyjęcie porozumienia, w którym obejmiemy pracowników z już niskim wymiarem czasu pracy przyjmując fikcję, że pomimo, że wymiar czasu pracy nie ulega obniżeniu (bo bardziej nie może) to dofinansowanie z FGŚP powinno być przyznane (bo porozumienie – nawet nieskuteczne – zawarliśmy) i obniżymy ich wynagrodzenie w taki sposób, aby nie było niższe niż minimalne z uwzględnieniem ich wymiaru czasu pracy.
Aby zminimalizować ryzyko, że FGŚP, będzie żądał zwrotu dofinansowania, rekomendujemy zaznaczyć we wniosku przypadki osób, których wymiar czasu pracy faktycznie się nie obniża, pomimo, że porozumieniem są objęci. Jeżeli pomimo takiego zastrzeżenia finansowanie z FGŚP zostanie nam przyznane, możemy w przyszłości próbować twierdzić, że przyznając dofinansowanie, FGŚP zastosował korzystną dla nas interpretację przepisów.
Jeśli trzymamy się literalnego brzmienia przepisów ustawy to de facto zamykają one szanse otrzymania dofinansowania dla pracodawców, którzy zatrudniają pracowników w obniżonym wymiarze czasu pracy, bo być może nie było ich stać na wypłatę wyższych wynagrodzeń.
Wierząc w racjonalność ustawodawcy, wierzymy, że te wątpliwości zostaną rozstrzygnięte na korzyść przedsiębiorców, a FGŚP nie będzie blokował finansowania, nawet jeżeli zgodnie z przepisem do obniżenia wymiaru czasu pracy nie dochodzi.
Co ciekawe, art. 15zf dopuszcza możliwość zmieniania pracownikom indywidualnych warunków zatrudnienia wynikających z umów o pracę, w drodze porozumienia z takimi samymi reprezentacjami pracowników co art. 15g, nie narzucając jednocześnie żadnego minimalnego progu zmiany. Oznacza to, że tak jak obniżenie wymiaru czasu pracy poniżej połowy etatu nie jest możliwe w jednym typie porozumień, tak w przypadku drugiego typu, wydaje się być ono całkowicie zgodne z przepisami.
Dofinansowanie dla pracowników z wynagrodzeniem chorobowym
Na gruncie przepisów, nie jest jasne, czy dofinansowaniem powinny być objęte osoby otrzymujące m.in. wynagrodzenie chorobowe.
Ustawa z 2013 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy, do której odwołuje się Tarcza Antykryzysowa, wprowadza co prawda zakaz dofinansowywania tego typu świadczeń (a także zasiłków wszelkiego rodzaju), niemniej akurat ten przepis (art. 7) nie jest stosowany odpowiednio do Tarczy. Tym samym, w naszej ocenie, jeżeli tylko koszt wynagrodzenia chorobowego był pokrywany przez pracodawcę, powinien on oczekiwać (przy spełnieniu pozostałych warunków), że FGŚP dofinansuje jego koszt. W przypadku zasiłków, jako że nie jest to koszt, który obciąża pracodawcę, nie można oczekiwać od FGŚP odpowiedniego dofinansowania.
Co jeżeli pracownik uda się na zwolnienie lekarskie?
Jeżeli jakiekolwiek okoliczności wskazane w treści wniosku do FGŚP, wpływające na wysokość dofinansowania uległyby zmianie (np. któryś pracownik rozpocząłby korzystanie z zasiłku), wyraźnie rekomendujemy poinformować o tym, składając stosowną korektę wniosku, a nadpłacone przez FGŚP środki zwrócić. Inaczej możemy się narazić na zarzut nieprawidłowego wydatkowania środków publicznych, co może nas z kolei narazić na odpowiedzialność w zakresie zwrotu dofinansowania, a także w skrajnym przypadku odpowiedzialność karną.
III. Wymagane dokumenty oraz procedura postępowania w sprawie przyznania świadczeń z FGŚP
- Wniosek
Świadczenia przyznawane są na podstawie wniosku złożonego przez przedsiębiorcę do dyrektora wojewódzkiego urzędu pracy właściwego ze względu na siedzibę przedsiębiorcy.
We wniosku o przyznanie świadczeń przedsiębiorca składa oświadczenia o tym, że:
- jest przedsiębiorcą, u którego wprowadzono przestój ekonomiczny lub obniżony wymiar czasu pracy, w związku ze spadkiem obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19, rozumianych jako sprzedaż towarów lub usług, liczony w ujęciu ilościowym lub wartościowym,
- nie zachodzą przesłanki do ogłoszenia upadłości,
- nie zalega z uregulowaniem zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FGŚP, fundusz pracy lub fundusz solidarnościowy do końca III kwartału 2019 r.,
- wniosek nie obejmuje pracowników, którzy w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku uzyskali wynagrodzenie wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych, obowiązującego na dzień złożenia wniosku,
- przedsiębiorca nie ubiegał się i nie będzie ubiegał się o pomoc w odniesieniu do tych samych pracowników w zakresie takich samych tytułów wypłaty na rzecz ochrony miejsc pracy,
- przedsiębiorca zamierza/nie zamierza skorzystać ze zwolnień w opłacaniu składek na ubezpieczenie społeczne, o których mowa w ustawie covid-19,
- przedsiębiorca odprowadzał składki na ubezpieczenie społeczne od wynagrodzeń pracowników ujętych w wykazie pracowników dołączonym do wniosku.
| ISTOTNE
Informacje i oświadczenia podane we wniosku są składane pod rygorem odpowiedzialności karnej. |
- Umowa
Wraz z wnioskiem należy przekazać umowę o wypłatę świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy ze środków FGŚP na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy w następstwie wystąpienia COVID-19, według określonego wzoru (plik w formacie pdf). Umowa ma charakter nieedytowalny i wymagane jest wyłącznie dołączenie dokumentu do wniosku przez przedsiębiorcę.
Umowę wraz z wypełnionym wnioskiem i dołączonymi do niego załącznikami należy podpisać osobiście (jeżeli chcemy je wysłać w wersji papierowej) lub za pomocą kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub podpisu zaufanego (jeżeli wysyłamy je w wersji elektronicznej). Podpisana umowa oraz wniosek wraz z załącznikami stanowią integralną całość, którą należy przesłać w postaci elektronicznej do właściwego wojewódzkiego urzędu pracy.
Umowa zawierana jest pomiędzy dyrektorem wojewódzkiego urzędu pracy a przedsiębiorcą. Wypłaty będą wykonywane w transzach miesięcznych (ilość transz uzależniona jest od okresu, na jaki wnioskowana jest pomoc) w oparciu o złożony wykaz pracowników uprawnionych do świadczeń. Przekazanie środków przez dyrektora wojewódzkiego urzędu pracy następuje na rachunek przedsiębiorcy wskazany we wniosku.
- Załączniki
Do wniosku należy załączyć:
- kopię porozumienia z określonymi warunkami i trybem wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy, o których mowa w art. 15g ust. 11 ustawy,
- wykaz pracowników uprawnionych do świadczeń wypłacanych z FGŚP (wg. określonego wzoru dostępnego na stronie rządowej – https://www.gov.pl/web/rodzina/dofinansowanie-do-wynagrodzen),
- kopię pełnomocnictwa w przypadku osoby upoważnionej do reprezentacji.
- Porozumienie
Porozumienie stanowiące podstawę wniosku o dofinansowanie zawierane jest:
- z organizacjami związkowymi reprezentatywnymi, z których każda zrzesza co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy,
- z organizacjami związkowymi reprezentatywnymi, jeśli u pracodawcy nie działają reprezentatywne zakładowe organizacje związkowe zrzeszające co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy,
- z zakładową organizacją związkową – jeżeli u pracodawcy działa jedna organizacja związkowa,
- z przedstawicielami pracowników wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy – jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa.
W przypadku trudności w przeprowadzeniu wyborów przedstawicieli pracowników z powodu COVID-19, w szczególności wywołanych nieobecnością pracowników, trwającym przestojem lub wykonywaniem przez część pracowników pracy zdalnej, porozumienie to może być zawarte z przedstawicielami pracowników wybranymi przez pracowników uprzednio dla innych celów przewidzianych w przepisach prawa pracy (np. dla celów ustalenia regulaminu wynagrodzeń czy PPK).
Porozumienie powinno zawierać co najmniej następujące elementy:
- wskazanie grup zawodowych objętych przestojem ekonomicznym lub obniżonym wymiarem czasu pracy;
- obniżony wymiar czasu pracy obowiązujący pracowników;
- okres, przez jaki obowiązują rozwiązania dotyczące przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy.
Jak zaznaczaliśmy powyżej, brak zawarcia umowy, czy też brak zawarcia porozumienia, skutkuje brakiem możliwości ubiegania się o dofinansowanie do wynagrodzeń z FGŚP.
Kopię porozumienia należy przekazać właściwemu Okręgowemu Inspektorowi Pracy w terminie 5 dni roboczych od dnia jego zawarcia.
Uwaga: To do którego Okręgowego Inspektorem Pracy będzie zależało nie od siedziby pracodawcy, tylko od tego, gdzie jest prowadzony zakład, w którym zatrudniani są pracownicy objęci porozumieniem. Jeżeli porozumieniem obejmujemy pracowników różnych zakładów, kopię porozumienia powinniśmy wysłać do wszystkich właściwych Okręgowych Inspektorów Pracy. Nie ma przeciwwskazań, aby kopia porozumienia była wysłana w formie dokumentowej, tj. np. przez e-mail wraz z załączonym skanem porozumienia.
⇒ Problemy praktyczne
Zawieranie porozumień w jednoosobowych zakładach pracy
Pomimo tego, że przepisy mówią o konieczności posiadania reprezentacji pracowników, która powinna się składać z więcej niż jednej osoby, stoimy na stanowisku, że zawarcie porozumienia (tak o obniżeniu wynagrodzenia w okresie przestoju, jak i o obniżeniu wymiarów czasu pracy) jest możliwe, gdy zatrudniamy tylko jednego pracownika. W takim przypadku dany pracownik negocjując treść porozumienia, będzie de facto osobą negocjującą obniżenie wyłącznie swojego wymiaru czasu pracy lub obniżenie swojego wynagrodzenia. Pomimo tego, że ta konstrukcja wydaje się mocno specyficzna, jeżeli Ustawodawca dopuścił dofinansowanie dla przedsiębiorcy nie wskazując przy tym limitu zatrudnionych osób (jak w przypadku zwolnienia z ZUS) to ograniczanie możliwości zawarcia porozumienia z jednym pracownikiem byłoby sprzeczne z celem przepisów.
Zawarcie porozumienia z przedstawicielami pracowników powołanymi do innych celów.
W sytuacji, w której u nie działają organizacje związkowe, a pracownicy wykonują pracę z domu i niemożliwe czy też bardzo utrudnione byłoby przeprowadzenie wyborów przedstawicieli pracowników, pracodawcy pojawiają się praktyczne wątpliwości, czy przedstawiciele powołani uprzednio dla zupełnie innych celów (np. PPK) mogą reprezentować pracowników w celu podpisania porozumienia bez konieczności przeprowadzania wyborów.
W naszej ocenie przedstawiciele pracowników wybrani uprzednio (nawet dla innych celów niż wynikających bezpośrednio z prawa pracy, ale powiązanych z kwestiami zatrudniania pracowników) reprezentować mogą ich interes również i przy podpisywaniu porozumień przewidzianych tarczą antykryzysową. Ważne jest jedynie, aby te wcześniejsze wybory były przeprowadzone prawidłowo. W innym wypadku narażamy się na zarzut, że porozumienie było zawarte wadliwie.
IV. Obowiązki przedsiębiorcy wynikające z zawartej umowy
Zawarcie umowy o wypłatę świadczeń z FGŚP zobowiązuje przedsiębiorcę do wykorzystania środków na warunkach określonych w umowie. Wprowadza przy tym zakaz wypowiadania umów o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika, w okresie pobierania przez pracownika wynagrodzenia z dofinansowaniem z FGŚP.
Sprowadza się to do tego, że kosztem otrzymania dofinansowania, możemy nie móc zlikwidować stanowiska pracownika, przez okres dofinansowania (dopiero po upływie 3 miesięcy będziemy mogli złożyć oświadczenie o wypowiedzeniu umowy z przyczyn stojących po stronie organizacji). Naturalnie możliwe będzie wypowiedzenie takiemu pracownikowi umowy z przyczyn stojących po jego stronie. Powinniśmy być przy tym jednak bardzo ostrożni, bo w razie zakwestionowania przyczyn wypowiedzenia, ryzykujemy nie tylko odszkodowaniem dla pracownika, czy też odprawą, ale koniecznością zwrotu całego dofinansowania.
Przedsiębiorca zobowiązany jest udokumentować wykorzystanie środków zgodnie z przeznaczeniem w terminie do 30 dnia po otrzymaniu ostatniej transzy świadczenia oraz udokumentować fakt, iż zatrudniał pracowników, na których otrzymał świadczenie przez określony powyżej okres.
V. Naruszenie umowy i konsekwencje
Naruszenie warunków umowy stanowić będzie przede wszystkim: wykorzystanie środków w sposób niezgodny z przeznaczeniem, zwolnienie pracowników objętych dofinansowaniem wbrew warunkom ustawy, odmowa poddania się kontroli.
W przypadku naruszenia warunków umowy przedsiębiorca zobowiązany jest do zwrotu części lub całości środków wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych.
VI. Okres dofinansowania
Dofinansowanie będzie przysługiwało przez okres 3 miesięcy przypadających od miesiąca złożenia wniosku. Zatem będzie możliwe otrzymanie dofinansowania niejako wstecz, niezależnie od tego w którym dniu miesiąca złożymy wniosek. Ustawodawca zastrzegł, że maksymalny okres otrzymywania dofinansowania może być przez niego później wydłużony do 6 miesięcy. Będzie to jednak wymagało kolejnej nowelizacji przepisów.
(opracowali: adw. Joanna Namojlik, apl. adw. Ilona Kuźniecow, red. adw. Michał Kibil)