Poniżej publikujemy STANOWISKO OKRĘGOWEJ RADY ADWOKACKIEJ W WARSZAWIE z dnia 6 kwietnia 2020 roku w sprawie zmian w sposobie doręczania przesyłek.
STANOWISKO OKRĘGOWEJ RADY ADWOKACKIEJ W WARSZAWIE
Z DNIA 6 kwietnia 2020 roku
W SPRAWIE ZMIAN W SPOSOBIE DORĘCZANIA PRZESYŁEK
Po zapoznaniu się z projektem ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (treść projektu zamieszczona na portalu prawo.pl[1] – brak numeru druku sejmowego – dalej „Tarcza 2.0.”) w zakresie planowanej do wprowadzenia instytucji tzw. „przesyłki hybrydowej” Okręgowa Rada Adwokacka w Warszawie wskazuje, co następuje.
Projekt zakłada wprowadzenie tzw. przesyłki hybrydowej – wysłanej przez nadawcę w postaci papierowej do operatora pocztowego a następnie konwertowanej przez tegoż operatora pocztowego do formy elektronicznej i doręczanej w ten sposób adresatowi. To zaś umożliwia zapoznanie się z treścią przesyłki przez pracownika operatora pocztowego w celu jej zeskanowania oraz dozwala na przechowywanie elektronicznej kopii korespondencji w systemie operatora pocztowego przez nieznany czas. Doręczenie takie ma być skuteczne na gruncie postępowań sądowych i innych postępowań prowadzonych na podstawie ustawy.
Z wykładni literalnej wspartej wykładnią systemową projektowanych przepisów nie wynika, aby czynności digitalizowania i doręczenia przesyłki hybrydowej następowały po uprzednim uzyskaniu zgody adresata. Jeżeli doręczenie przesyłki listownej miałoby być dokonane w postaci elektronicznej wyłącznie po uzyskaniu takiej zgody, konieczne jest przewidzenie obowiązku jej uzyskania jako pierwszej czynności w ramach procesu przesłania korespondencji. Przesłanie korespondencji przesyłką hybrydową bowiem wpływa na wysyłkę już na etapie procedowania jej przez nadawcę – poprzez brak pobrania od niego opłaty.
Jeżeli uzyskanie wyraźnej zgody adresata miałoby następować kiedykolwiek na etapie późniejszym niż otwarcie przesyłki i jej zeskanowanie, to projektowane przepisy ustawy naruszałyby wielokrotnie przepisy Konstytucji RP w tym te definiujące prawa i wolności obywatelskie, których zniesienia nie przewiduje się nawet w przypadku wprowadzenia stanu wyjątkowego ani stanu wojennego.
Po pierwsze, procedowanie z przesyłką hybrydową bez uprzedniej zgody adresata narusza prawo do zachowania tajemnicy komunikowania się określonego w art. 49 Konstytucji. Konieczność otwierania i zapoznania się z treścią korespondencji przez osobę trzecią bez zgody adresata w celu jej zeskanowania stanowi oczywiste naruszenie istoty tego prawa.
Po drugie, projekt fundamentalnie zagraża istocie tajemnicy adwokackiej. Wprowadzenie zasady (nawet jedynie jako możliwość takiego działania), że osoba trzecia zapoznaje się z informacjami z postępowania karnego stanowi naruszenie istoty prawa do obrony określonego w art. 42 ust. 2 Konstytucji. Żaden adwokat nie może zatem wyrazić zgody na doręczenie przesyłki zawierającej tajemnicę adwokacką (w tym tajemnicę obrończą) w drodze przesyłki hybrydowej, nawet za zgodą klienta.
Po trzecie należy podnieść, że przesyłki przesyłane w toku postępowań sądowych, administracyjnych, przygotowawczych itp. mogą zawierać dane wrażliwe wszystkich stron postępowania (pokrzywdzonych, ofiar, rozwodzących się małżonków itp.). Zapoznanie się przez osobę trzecią z informacjami wrażliwymi bez zgody osoby, której te dane dotyczą (a nie zawsze przecież dotyczą one wyłącznie adresata przesyłki), tylko w celu ich zdigitalizowania, może stanowić naruszenie zasady ochrony prywatności i ochrony przyrodzonej godności człowieka określonej w art. 30 Konstytucji.
Po czwarte, zakładając brak wymogu uzyskania zgody adresata na doręczenie hybrydowe, projekt nawiązuje stosunek quasi-umowny doręczenia poczty hybrydowej pomiędzy nadawcą, odbiorcą i operatorem pocztowym wbrew ich woli. W zakresie treści tego stosunku prawnego (w tym w zakresie sposobu doręczenia elektronicznego, dnia, w którym uznaje się skuteczność doręczenia, sposobu identyfikacji odbiorcy czy chociażby szczegółów dotyczących przechowywania wersji elektronicznych korespondencji) Tarcza 2.0. odsyła do nieistniejącego jeszcze regulaminu, który wydać ma operator pocztowy.
Mając na uwadze, że doręczanie przesyłek hybrydowych ma wywoływać skutek doręczenia na gruncie postępowań prowadzonych na podstawie ustawy oraz ww. odesłanie do nieistniejącego regulaminu operatora pocztowego (w tym np. w zakresie zdefiniowania momentu doręczenia), regulamin ten w istocie zastępuje przepisy ustawowe oraz wydane na ich podstawie przepisy wykonawcze dotyczące sposobu dokonywania wywołujących skutek procesowy doręczeń na gruncie poszczególnych postępowań.
To zaś oznacza, że regulamin operatora pocztowego dotyczący przesyłki hybrydowej stanowi nie tylko doprecyzowanie treści stosunku prawnego pomiędzy tymże operatorem a jego klientami, ale w istocie stanowi nieznane Konstytucji RP źródło prawa kreujące sytuacje prawną jednostki na gruncie postępowań prowadzonych na podstawie ustaw.
Mając na uwadze powyższe, Okręgowa Rada Adwokacka apeluje o porzucenie pomysłu wprowadzenia takich rozwiązań, w szczególności odstąpienie od stosowania doręczenia hybrydowego na gruncie postępowań sądowych i innych postępowań prowadzonych na podstawie ustawy przez organy administracji publicznej sensu largo.
[1] Projekt dostępny pod adresem https://www.prawo.pl/gfx/prawopl/userfiles/_public/dokumenty/tarcza_korona_stanowiska/projekt_tarcza_ii-3.04.20.pdf dostęp w dniu 5.04.2020