Przedstawione poniżej dane mają charakter informacyjny i poglądowy. Zwracamy uwagę, że w konkretnych sytuacjach omawiane przepisy prawa mogą znajdować inne zastosowanie. Zachęcamy do konsultowania przypadków indywidualnych z adwokatami naszej Izby. Rejestr adwokatów jest dostępny pod adresem: https://rejestradwokatow.pl/adwokat
KONTAKTY Z DZIEĆMI W CZASIE PANDEMII COVID-19
Orzeczenia sądowe a także porozumienia rodzicielskie określające kontakty rodzica z dzieckiem – wszystkie rozstrzygnięcia w ww. zakresie, w czasie pandemii COVID-19 – obowiązują
w niezmienionym zakresie.
W związku z wprowadzonymi obostrzeniami – rodzice zaczęli zadawać pytania – czy w obecnej sytuacji powinnam/powinienem wydawać dziecko na kontakt? Zgodnie z zaleceniami wszelkie kontakty międzyludzkie powinny być ograniczane, biorąc pod uwagę ochronę życia i zdrowia. Jednak, kategoryczny zakaz wykonywania kontaktów ma miejsce jedynie w sytuacji pozostawania dziecka (któregoś z rodziców, innych domowników) w przymusowej kwarantannie. Zarówno w czasie kwarantanny przymusowej, jak i przez cały czas trwania zagrożenia zarażeniem – rodzice mogą
i powinni wspólnie wypracować nadzwyczajny tryb kontaktowania się z dzieckiem, np. kontakty telefoniczne, czy inne środki komunikacji (Skype, Messenger, WhatsApp).
Brak porozumienia rodziców w powyższej kwestii może skutkować wystąpieniem przez jednego z nich do Sądu rodzinnego z wnioskiem o zagrożenie ukaraniem za utrudnianie wykonywania kontaktów
z dzieckiem – bądź za ich nierealizowanie, co następnie wiązać się może z karą finansową dla rodzica, który do postanowienia o kontaktach się nie stosuje.
Na temat obowiązywania orzeczeń dot. kontaktów stanowisko zajęło również Ministerstwo Sprawiedliwości:
OBOWIĄZEK ALIMENTACYJNY
Osoby zobowiązane do uiszczania comiesięcznych alimentów na rzecz swoich dzieci (czy innych osób uprawnionych do alimentacji) w związku z utratą pracy, pogorszeniem sytuacji majątkowej mogą wystąpić do Sądu z powództwem o obniżenie zobowiązania alimentacyjnego, bowiem zgodnie z art. 138 krio „W razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego” – jednak do czasu prawomocnego orzeczenia sądu bądź natychmiast wykonalnego postanowienia – powinni uiszczać alimenty w dotychczasowej kwocie.
Nie podlega wątpliwości, iż obniżenie bądź utrata dochodów może być rozumiana jako zmiana stosunków – kwestią ocenną w tej sytuacji będzie, czy zmiana ta ma charakter trwały, czy jedynie jest chwilowa. Każda sprawa rozpoznawana jest z uwzględnieniem indywidualnej sytuacji Stron.
Nie mniej jednak, w związku z czasowym ograniczeniem działalności Sądów – na rozpoznanie sprawy w przedmiocie obniżenia alimentów trzeba będzie trochę poczekać. Rzecznik Praw Obywatelskich na początku kwietnia br. wystosował do Ministra Sprawiedliwości pisemną prośbę o włączenie spraw alimentacyjnych do katalogu spraw pilnych, tj. rozpoznawanych w czasie pandemii COVID-19, bądź
o podjęcie niezbędnych czynności celem ochrony obowiązanych do płacenia alimentów – a tym samym ochrony interesu uprawnionych dzieci.
KATALOG PILNYCH SPRAW RODZINNYCH ROZPOZNAWANYCH PRZEZ SĄDY
Ze względu na czasowe ograniczenie rozpoznania spraw przez Sądy, Ministerstwo Sprawiedliwości przekazało listę spraw pilnych, które zostały zarekomendowane do rozpoznawania w tym okresie. Katalog spraw pilnych w zakresie spraw rodzinnych obejmuje:
- sprawy o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką, wymagające wydania zarządzenia w trybie art. 569 § 2 ustawy Kodeks postępowania cywilnego, sprawy, o których mowa w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego, sprawy dotyczące umieszczenia nieletniego w schronisku dla nieletnich, sprawy, w których nieletni został umieszczony w schronisku dla nieletnich oraz sprawy dotyczące umieszczenia małoletniego cudzoziemca w placówce opiekuńczo-wychowawczej, jak również czynności z zakresu postępowania wykonawczego w wyżej wymienionych sprawach, a także sprawy w przedmiocie rozpoznania wniosków o ustanowienie kuratora w celu reprezentowania interesów małoletnich w postępowaniu przed sądem lub innym organem;
- sprawy z wniosku, o którym mowa w art. 11a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (przemoc domowa).
Pozostałe sprawy z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego będą musiały poczekać do zakończenia okresu ograniczenia w rozpoznawaniu spraw przez Sądy; sprawy wszczęte przed ogłoszeniem ww. ograniczenia, w których terminy zostały wyznaczone przed 30 kwietnia 2020 r. – zostały odwołane. Ministerstwo Sprawiedliwości poinformowało, iż okres ten może zostać wydłużony.
Opracowanie: adw. Adrianna Randak, Kancelaria Adwokacka Adwokat Adrianna Randak