Okręgowa Rada Adwokacka w Warszawie ocenia krytycznie projekt wprowadzenia do polskiego systemu prawnego instytucji sądów pokoju w kształcie przedstawionym w prezydenckim projekcie Ustawy o sądach pokoju – czytamy w przyjętym jednogłośnie 1 grudnia 2021 roku stanowisku ORA w Warszawie. Poniżej pełna jego treść.
Stanowisko nr 1
Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie
z dnia 1 grudnia 2021 r.
Okręgowa Rada Adwokacka w Warszawie
w składzie:
- Mikołaj Pietrzak – Dziekan
- Wojciech Bagiński
- dr hab. Zbigniew Banaszczyk
- Michał Fertak – Zastępca Sekretarza
- dr Katarzyna Gajowniczek-Pruszyńska – Wicedziekan
- Jakub Jacyna – Sekretarz
- Tomasz Korczyński
- Aleksander Krysztofowicz – Wicedziekan
- Andrzej Orliński
- Maciej Ślusarek
w trybie obiegowym w dniu 1 grudnia 2021 r., podjęła następujące stanowisko
(głosów: 10 za, 0 przeciwnych, 0 wstrzymujący się):
Projekt Ustawy zakłada w art. 1 § 3, że sędziowie pokoju będą wykonywać zadania z zakresu wymiaru sprawiedliwości. Zgodnie z treścią art. 175 pkt 1 Konstytucji RP wymiar sprawiedliwości w Rzeczpospolitej Polskiej sprawują Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe. W strukturze sądów powszechnych istnieje możliwość wyodrębnienia sądów pokoju, jednak zgodne z Konstytucją RP realizowanie wymiaru sprawiedliwości możliwe jest wyłącznie z udziałem sędziów powołanych zgodnie z treścią art. 179 Konstytucji RP. Norma ta przewiduje powołanie sędziów przez Prezydenta Rzeczpospolitej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa na czas nieoznaczony. Tymczasem projekt Ustawy wprowadza, nie dającą się pogodzić z wymogiem konstytucyjnym, sześcioletnią kadencyjność sędziego pokoju. Również sposób wyboru, w wyborach powszechnych, nie spełnia wymogów konstytucyjnych. Konstytucja RP nie przewiduje możliwości sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez sędziów wybieranych w wyborach powszechnych, w trybie Kodeksu wyborczego.
Projekt Ustawy przewiduje zatem wprowadzenie sędziów pokoju, nie będących sędziami w rozumieniu konstytucyjnym, którzy nie są umocowani do sprawowania wymiaru sprawiedliwości w Polsce.
Dodatkowym mankamentem jest konieczność wybór sędziów pokoju z udziałem obecnej Krajowej Rady Sądownictwa. Aktualnie obowiązujące przepisy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz jej skład, są niezgodne z Konstytucją RP i jako naruszające zasadę trójpodziału władzy, doprowadziły do ograniczenia niezależności władzy sądowniczej w Polsce. Krajowa Rada Sądownictwa pozbawiona została cech organu konstytucyjnego. Potwierdzone zostało to, początkowo w orzeczeniu TSUE z 19 listopada 2019 r. C-585/18, C- 4/18 C-625/18, a następnie w orzeczeniach Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 5 grudnia 2019 r. i 15 stycznia 2020 r., oraz w uchwale połączonych Izb Cywilnej, Karnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2020 r. BSA 1-4110-1/20. KRS nie jest zatem organem niezawisłym a sędziowie wskazani przez nią, nie są uprawnieni do orzekania. Polska winna w pierwszej kolejności dostosować przepisy regulujące instytucje KRS do standardów europejskich i wynikających z Konstytucji RP.
Wprowadzenie do polskiego systemu prawnego nowej instytucji, wraz z jej kadencyjnością, wyborami powszechnych oraz powołaniem z udziałem aktualnie funkcjonującej KRS, pogłębia niekonstytucyjność dotychczas przeprowadzanych zmian w wymiarze sprawiedliwości i prowadzi do dalszej jego dysfunkcjonalności.
Okręgowa Rada Adwokacka w Warszawie apeluje o zaniechanie prac parlamentarnych nad projektem Ustawy o sądach pokoju w zaproponowanym kształcie.