Przedstawione poniżej dane mają charakter informacyjny i poglądowy. Zwracamy uwagę, że w konkretnych sytuacjach omawiane przepisy prawa mogą znajdować inne zastosowanie. Zachęcamy do konsultowania przypadków indywidualnych z adwokatami naszej Izby. Rejestr adwokatów jest dostępny pod adresem: https://rejestradwokatow.pl/adwokat
PRAWO PRACY
- Dodatkowy zasiłek opiekuńczy
Zasiłek dotyczy ubezpieczonego (obecnie są to wszystkie osoby, które podlegają ubezpieczeniu chorobowemu, bez znaczenia jest przy tym okoliczność, czy ubezpieczone są dobrowolnie, czy obowiązkowo), którego dziecko:
- uczęszczało do w/w zamkniętych placówek, lub
- nie ma zapewnionej opieki przez nianie lub dziennego opiekuna z powodu koronawirusa;
a który został zwolniony od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem:
- do lat 8, albo;
- legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat; albo
- do 16 lat, które mają orzeczenie o niepełnosprawności,
Co do zasady zgodnie z ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zasiłek opiekuńczy przysługuje przez limitowany okres dni (60). Jednak zasiłek opiekuńczy pobierany w oparciu o specustawę nie wlicza się do powyższego limitu.
W kwestii dziecka, które znajdowało się pod opieką niani/opiekuna dziennego, ZUS już w tym momencie precyzuje postanowienia ustawy, że warunkiem ubiegania się o zasiłek jest zawarcie z nianią lub opiekunem dziennym umowy aktywujące – czyli umowy o świadczenie usług.
Wniosek
Pracownicy składają oświadczenie do swojego płatnika składek – pracodawcy.
Osoby prowadzące działalność pozarolniczą i osoby z nimi współpracujące składają oświadczenie w ZUS.
Wzór oświadczenia, jak i instrukcje wiążące się z tym procesem, są dostępne na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych:
Sytuacja związana z zamknięciem prywatnych placówek sprawujących opiekę dzienną na dziećmi wywołała wiele znaków zapytania dotyczących obowiązku zapłaty czesnego przez rodziców. W tej sprawie stanowisko zająć UOKiK, i jest ono następujące:
„Sytuacja jest nadzwyczajna. Nie ma w tym ani winy przedsiębiorców, ani winy rodziców i właściciele placówek nie mogli tej sytuacji przewidzieć, planując swe ryzyko biznesowe. W tej sytuacji doszło do nadzwyczajnej zmiany okoliczności co przewiduje też kodeks cywilny w stosunkach cywilno-prawnych – to tzw. klauzula rebus sic stantibus. Wyjątkowy czas epidemii stawia cały rynek i wszystkich jego uczestników przed nowymi wyzwaniami i koniecznością przedefiniowania niektórych dotychczasowych stosunków prawnych. W tej sytuacji każdy przypadek należy oceniać odrębnie – strony umowy muszą się zastanowić i porozumieć, w jakim stopniu będą dzielić koszty czesnego, by sprawiedliwie rozłożyć koszty tej nieprzewidzianej sytuacji na obie strony. Tak, by przedsiębiorcom umożliwić przetrwanie, a jednocześnie nie przerzucić na konsumentów całości ciężaru utrzymania przedszkoli i żłobków. Z pewnością – w ocenie UOKiK – niedopuszczalne jest pobieranie czesnego w pełnej wysokości za czas, kiedy dzieci w ogóle nie przebywają w placówce. Np. opłaty za wyżywienie nie powinny być pobierane.
Każdy musi zajrzeć do umowy i zobaczyć jak placówka edukacyjna rozlicza się z nim – czy czesne jest rozłożone na miesiące, czy płacimy je rocznie, co wchodzi w jego skład. Punktem wyjścia powinno być przedstawienie przez właściciela przedszkola rzeczywistych kosztów, jakie ponosi mimo nieobecności dzieci.
W każdym razie obie strony kontraktu powinny spróbować wypracować rozwiązania dostosowane do trudnej dla wszystkich rzeczywistości. W razie potrzeby warto skorzystać z mediacji. W przypadku ewentualnych sporów z prywatną placówką konsumenci mogą skorzystać z bezpłatnej pomocy prawnej, np. rzeczników konsumentów. W przypadku pojawienia się sporu ostatecznie o racji strony będzie rozstrzygał sąd. Warto zauważyć, że cześć przedszkoli czy szkół proponuje zajęcia w formie e-edukacji. Od 25 marca będzie to obowiązkowe”.
Podstawa prawna:
Art. 4 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2020.374)
- Badania okresowe, kontrolne
Zawiesza się obowiązek okresowych badań lekarskich. Pracownik i pracodawca będą musieli wykonać ten obowiązek w terminie nie dłuższym niż 60 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
Badania wstępne i kontrolne, w przypadku gdy nie będzie dostępu do lekarza uprawnionego do przeprowadzenia takiego badania wstępnego i kontrolnego, może je przeprowadzić, a następnie wydać orzeczenie inny lekarz. Takie orzeczenia utraci moc po upływie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
Podstawa prawna:
Art. 12a ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2020.374)
- Dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników na podstawie umowy ze starostą
Dofinansowanie przeznaczone jest dla mikro, małych i średnich przedsiębiorców u których spadły obroty gospodarcze w następstwie wystąpienia koronawirusa. Ten rodzaj pomocy przyznaje starosta na mocy zawartej z przedsiębiorcą umową.
Dofinansowania dotyczy nie tylko wynagrodzeń pracowników ale również osób:
- zatrudnionych na podstawie umowy o pracę nakładczą lub;
- zatrudnionych na umowy zlecenia; albo
- zatrudnionych na podstawie innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy dotyczące zlecenia; albo
- wykonujących pracę zarobkową na podstawie innej niż stosunek pracy na rzecz pracodawcy będącego rolniczą spółdzielnią produkcyjną lub inną spółdzielnią zajmującą się produkcją rolną, jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń: emerytalnemu i rentowemu,
z wyjątkiem pomocy domowej zatrudnionej przez osobę fizyczną.
Wysokość dofinansowania
Wysokość dofinansowania ustalana jest w zależności od spadków obrotów przedsiębiorcy. Jeśli obroty spadły o:
- co najmniej 30% – dofinansowanie może być przyznane w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 50% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy w odniesieniu do każdego pracownika,
- co najmniej 50% – może być przyznane w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 70% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż i 70% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy, w odniesieniu do każdego pracownika,
- co najmniej 80% – może być przyznane w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 90% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 90% kwoty minimalnego wynagrodzenia powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy, w odniesieniu do każdego pracownika.
Spadek obrotów to zmniejszenie sprzedaży towarów lub usług, w ujęciu ilościowym lub wartościowym, obliczone jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych dwóch kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o przyznanie dofinansowania, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych dwóch kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego. Za miesiąc uważa się także trzydzieści kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku, gdy dwumiesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.
Tego rodzaju dofinansowania może być przyznane od dnia złożenia wniosku, na okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia, przedłużyć ten okres. Dofinansowanie jest wypłacane w okresach miesięcznych, po złożeniu przez przedsiębiorcę oświadczenia o zatrudnianiu w danym miesiącu pracowników objętych umową oraz kosztach wynagrodzeń każdego z tych pracowników i należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne, według stanu na ostatni dzień miesiąca, za który dofinansowanie jest wypłacane.
Warunek utrzymania miejsc pracy
Pracodawca, który skorzysta z tego dofinansowania jest obowiązany do utrzymania w zatrudnieniu pracowników objętych umową przez okres dofinansowania oraz, po zakończeniu dofinansowania, przez okres równy temu okresowi.
W przypadku niedotrzymania powyższego warunku przedsiębiorca zwraca dofinansowanie bez odsetek proporcjonalnie do okresu nieutrzymania w zatrudnieniu pracownika, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania starosty.
Wniosek
Wniosek o dofinansowanie składa się do powiatowego urzędu pracy właściwego ze względu na swoją siedzibę lub miejsce wykonywania pracy przez pracowników w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia naboru przez dyrektora powiatowego urzędu pracy.
Podstawa prawna:
Art. 15zzb ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2020.374)
- Dofinansowanie do wynagrodzeń z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych dla pracowników po podpisaniu porozumienia – przestój ekonomiczny lub obniżony wymiar czasu pracy
3-miesięczne dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników w przypadku przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy oraz opłaty składek na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorcy, który odnotował spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19, tj. osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą, a także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Definicje przestoju ekonomicznego oraz obniżonego czasu pracy należy, w tym wypadku rozumieć następująco:
- przestój ekonomiczny – okres niewykonywania pracy przez pracownika z przyczyn niedotyczących pracownika pozostającego w gotowości do pracy,
- obniżony wymiar czasu pracy – obniżony przez przedsiębiorcę wymiar czasu pracy pracownika z przyczyn niedotyczących pracownika, jednak nie więcej niż do połowy wymiaru czasu pracy
Wysokość dofinansowania
|
PRZESTÓJ EKONOMICZNY
|
OBNIŻENIE WYMIARU CZASU PRACY |
| WYNAGRODZENIE PRACOWNIKA (zatrudnionego na pełen etat)
Pracodawca wypłaca połowę pensji nie mniej jednak niż 2600 zł brutto (minimalne wynagrodzenie w 2020 roku)
|
WYSOKOŚĆ OBNIŻENIA WYMIARU
Max. o 20% – maksymalnie można obniżyć wymiar czasu pracy do 0,5 etatu
|
| Dopłata z FGŚP (świadczenie) to
1300 zł brutto* (z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy)
|
Dopłata z FGŚP (świadczenie) do połowy wynagrodzenia w obniżonym wymiarze nie więcej jednak niż 2079,43 zł brutto*
|
| OD PRZYZNANYCH W/W ŚWIADCZEŃ
(TJ. DOFINANSOWANIA WYNAGRODZENIA) PRZYSŁUGUJĄ TEŻ ŚRODKI NA OPŁACENIE SKŁADEK ZUS OD PRACOWNIKÓW OBJĘTYCH ŚWIADCZENIEM |
|
*Dofinansowanie nie przysługuje do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek było wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, tj. 15.595,74 zł jeżeli mówimy o I kwartale 2020 r.
Pozostałe warunki do wypłaty świadczenia
O świadczenie na rzecz ochrony miejsc pracy z FGŚP ubiegać może się przedsiębiorca, u którego wystąpił spadek obrotów. Musi on ponadto spełniać łącznie następujące warunki:
- nie może zalegać w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FGŚP lub Fundusz Pracy (ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy (Dz. U. z 2019 r. poz. 669) wprowadza jednak pewne wyjątki od tego warunku np. umowa z ZUS-em/ decyzja US w sprawie spłaty zadłużenia)*,
- nie zachodzą wobec niego przesłanki do ogłoszenia upadłości,
- nie może zalegać w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca III kwartału 2019 r.
Przez spadek obrotów rozumie się spadek sprzedaży towarów lub usług, w ujęciu ilościowym lub wartościowym o:
- co najmniej o 15%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych*, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego,
lub
- co najmniej o 25%, obliczony jako stosunek obrotów z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego*, przypadającego po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, w porównaniu do obrotów z miesiąca poprzedniego.
Za miesiąc uważa się także trzydzieści kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy dwumiesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.
Przedsiębiorca może otrzymać pomoc z FGŚP wyłącznie w przypadku, jeśli nie uzyskał pomocy w odniesieniu do tych samych pracowników w zakresie takich samych tytułów wypłat na rzecz ochrony miejsc pracy.
Porozumienie
Pracodawca ustala warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy w porozumieniu.
Porozumienie takie zawiera pracodawca oraz:
- organizacje związkowe reprezentatywne w rozumieniu art. 253 ust. 1 lub ust. 2 ustawy o związkach zawodowych, z których każda zrzesza co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy, albo
- organizacje związkowe reprezentatywne w rozumieniu art. 253 ust. 1 lub ust. 2 ustawy o związkach zawodowych – jeżeli u pracodawcy nie działają reprezentatywne zakładowe organizacje związkowe zrzeszające co najmniej 5% pracowników zatrudnionych u pracodawcy, albo
- zakładowa organizacja związkowa – jeżeli u pracodawcy działa jedna organizacja związkowa, albo
- przedstawiciele pracowników, wyłonieni w trybie przyjętym u danego pracodawcy – jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa; w przypadku trudności w przeprowadzeniu wyborów przedstawicieli pracowników z powodu koronawirusa, w szczególności wywołanych nieobecnością pracowników, trwającym przestojem lub wykonywaniem przez część pracowników pracy zdalnej, porozumienie to może być zawarte z przedstawicielami pracowników wybranymi przez pracowników uprzednio dla innych celów przewidzianych w przepisach prawa pracy.
Pracodawca zgodnie ze specustawą po zawarciu porozumienia przekazuje jego kopię właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy w terminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia porozumienia. W przypadku, gdy pracownicy zatrudnieni u pracodawcy byli objęci ponadzakładowym układem zbiorowym pracy, okręgowy inspektor pracy przekazuje informacje o porozumieniu w sprawie określenia warunków i trybu wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy do rejestru ponadzakładowych układów pracy.
Okres wypłacania świadczeń
Świadczenia i środki z FGŚP są wypłacane na wniosek w okresach przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy. Świadczenia i środki przysługują przez łączny okres 3 miesięcy przypadających od daty złożenia wniosku. Rada Ministrów może ten okres przedłużyć.
Podstawa prawna:
Art. 15g ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U.2020.374)
Opracowanie: adw. Jowita Sikorska, adw. Magdalena Laskowska Woźniak