Tradycyjne zadanie adwokatury to ochrona praw obywatelskich, obrona ludzi krzywdzonych i słabszych. Czy dzisiejsza adwokatura, nie tracąc autentyczności, może budować swój wizerunek w nawiązaniu do tradycji? Czy adwokat jest już tylko wąsko specjalizowanym profesjonalistą o wysokich kwalifikacjach czy jeszcze obrońcą praw obywatelskich? Czy adwokatura jako grupa społeczna to tylko środowisko zawodowe czy wciąż istotny element społeczeństwa obywatelskiego?
Żaden system, także demokratyczny, nie jest wolny od zagrożeń dla wolności i praw człowieka. Gwarancją wolności jednostki nie jest to, że władza posiada legitymację społeczną. W każdym systemie politycznym naruszanie praw jednostki uzasadnia się interesem wspólnym i dobrem publicznym. Do demokratycznie wybranych elit nie zawsze dociera świadomość, że realizacja woli większości nie musi oznaczać realizacji standardu państwa prawa. Zmieniają się dekoracje, w jakich toczy się walka o prawa obywatelskie, ale wolność człowieka w relacjach z państwem wciąż może być przedmiotem politycznej gry.
Charakterystyczną cechą współczesnych demokracji jest postępująca jurydyzacja życia społecznego. Jednostka korzysta teoretycznie z większej ochrony. Jednak konfrontowana z ilością oraz skomplikowaniem dostępnych procedur i instrumentów prawnych, staje się coraz bardziej bezradna. Koncepcja tzw. sprawiedliwości proceduralnej, coraz silniej wpływająca na model ochrony prawnej, coraz częściej stwarza też bariery uniemożliwiające realizację „zwykłej” sprawiedliwości. Obywatel często pozbawiony jest wsparcia w konfrontacji z coraz bardziej komplikującą się rzeczywistością państwa prawnego. Ludzie nie korzystający lub nie mogący skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej szybciej tracą szansę na sprawiedliwość.
Państwa, pod hasłami bezpieczeństwa i obrony wartości demokratycznych, ingerują w coraz większym stopniu w sferę prywatności jednostek. Obywatele są poddawani inwigilacji w wielu przejawach swoich życiowych aktywności. Globalizacja, terroryzm i przestępczość stanowią dla władzy publicznej uzasadnienie dla coraz dalej idących ograniczeń praw podstawowych. Problem praw i wolności osobistych pojawia się w sprawach na pierwszy rzut oka zawierających więcej kwestii technicznych niż fundamentalnych pytań prawnych. Prawa jednostki naruszane są coraz częściej poprzez działania skrywające swoje rzeczywiste powody i cele.
Także dzisiaj podstawowym zadaniem adwokata jest to, co zawsze określało istotę tego zawodu. To obrona praw jednostki wobec nadużyć władzy oraz wobec zachowań innych jednostek. W warunkach demokracji i państwa prawa inne są pola i metody adwokackiej aktywności. Nie zmienia się jednak to, co jest istotą zawodu. To funkcja opiekuna i przewodnika drugiego człowieka po świecie prawa. Po świecie, w którym słowa „mój adwokat” są synonimem najwyższego zaufania.
adw. Radosław Baszuk