Historia i cel

adw. dr Patrycja Ewa Herod
członek Komisji Historii i Tradycji Adwokatury Warszawskiej przy ORA w Warszawie

Polsce – wierność
Praw i wolności – obrona
Potrzebującym – pomoc

Historia Izby Adwokackiej w Warszawie

Podczas rozbiorów Polski Warszawa wchodziła od 1815 roku w skład Królestwa Kongresowego, gdzie w 1876 roku została implementowana rosyjska reforma sądowa z 1864 roku. Wówczas powstała w Warszawie rada obrończa, lecz na skutek napiętej sytuacji politycznej zlikwidowano ją już w 1882 roku, pozbawiając adwokaturę na ziemiach zaboru rosyjskiego jakiegokolwiek samorządu zawodowego. Taki status quo utrzymał się do czasu odzyskania przez Polskę niepodległości.

Warszawską Izbę Adwokacką powołano na mocy dekretu Naczelnika Państwa z 24 grudnia 1918 roku w przedmiocie statutu tymczasowego Palestry Państwa Polskiego, który wszedł w życie 1 stycznia 1919 roku i zgodnie z art. 1 przepisów przechodnich obowiązywał tylko na ziemiach polskich dawnego zaboru rosyjskiego. Samorząd warszawski rozpoczął swoją działalność w lutym 1919 roku. Na pierwszego dziekana Warszawskiej Rady Adwokackiej obrano adwokata Antoniego Jurkowskiego.

Od marca 1924 roku Warszawska Izba zaczęła wydawać „Palestrę”, która jest najstarszym czasopismem adwokackim w Polsce. Początkowo był to periodyk tylko adwokatury stołecznej, ale bardzo szybko zdobył zasięg i znaczenie ogólnokrajowe. W 1925 roku na listę adwokacką Rady Adwokackiej w Warszawie została wpisana Helena Wiewiórska – pierwszy w Polsce adwokat kobieta.

W nocy z 9/10 września 1930 roku ówczesne władze dokonały aresztowania 84 osób, w tym adwokatów, związanych z ugrupowaniami centrowymi i lewicowymi, osadzając ich w specjalnie przygotowanym więzieniu wojskowym w Brześciu nad Bugiem. Już 10 września Rada Adwokacka w Warszawie przyjęła uchwałę wyrażającą protest przeciwko tym aresztowaniom, zaś w ciągu tygodnia powołano Komitet Obrońców pod przewodnictwem adwokata Jana Nowodworskiego, dziekana Rady Adwokackiej w Warszawie.

Na skutek wybuchu II wojny światowej organy samorządu adwokackiego przestały normalnie funkcjonować. Władze okupacyjne w grudniu 1939 roku rozwiązały Naczelną Radę Adwokacką oraz Okręgową Radę Adwokacką w Warszawie. W styczniu 1940 roku powołano Radę Przyboczną, składającą się z 15 warszawskich adwokatów, byłych członków organów Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie oraz Naczelnej Rady Adwokackiej. Jednocześnie okupanci niemieccy postanowili pozbawić prawa wykonywania zawodu wszystkich adwokatów narodowości żydowskiej, skreślając ich z listy adwokackiej. W konsekwencji tych planów zobligowano Radę Przyboczną do wypowiedzenia się w tej materii na piśmie. Głosujący zostali ostrzeżeni, iż wobec osób głosujących negatywnie zostaną wyciągnięte konsekwencje – skreślenie z listy adwokatów. Mimo tego, 14 adwokatów spośród 15 głosujących zagłosowało negatywnie i, odznaczając się odwagą oraz poczuciem sprawiedliwości, weszli do potomności jako „czternastu sprawiedliwych”.

Już na przełomie lat 1939/40 utworzono Tajny Komitet Adwokacki, który na początku stycznia 1941 roku przekształcił się w Tajną Naczelną Radę Adwokacką. Z jej inicjatywy powołano m.in. konspiracyjną Radę Adwokacką w Warszawie, która zajmowała się nie tylko sprawami korporacyjnymi, ale również cywilną walką z okupantem, wykazując hart ducha i patriotyzm. W trakcie II wojny światowej, w konsekwencji zbrodniczych działań okupantów, śmierć poniosła prawie jedna trzecia stanu osobowego warszawskiej palestry – łącznie 720 warszawskich adwokatów i aplikantów adwokackich (ponad 90% ogółu).

W okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej środowisko adwokackie było traktowane przez komunistyczne władze jako wróg klasowy i wielu spośród warszawskich adwokatów było nękanych postępowaniami dyscyplinarnymi, wszczynanymi na polecenie władzy. Jednocześnie adwokaci z Izby Warszawskiej ofiarnie prowadzili obrony w procesach politycznych doby stalinowskiej i w kolejnych dekadach, nie wyłączając stanu wojennego, angażując się jednocześnie w działalność opozycyjną. Występowali w sprawach: świadków Jehowy, studentów, grupy „RUCH”, robotników, zabójstw księży czy działaczy „Solidarności”. Za tę działalność byli nagminnie represjonowani i nierzadko zawieszano im prawa do wykonywania zawodu, a nawet skreślano z listy adwokatów.

Obecnie Izba Adwokacka w Warszawie aktywnie uczestniczy w życiu polskiej palestry zarówno w kraju, jak i na forum międzynarodowym, angażuje się w działalność opiniodawczą i naukową, a także udziela się w inicjatywach społecznych, wspierając obywateli.

Udzielanie pomocy prawnej

Zadanie udzielania pomocy prawnej realizowane jest przez każdego adwokata w ramach jego praktyki zawodowej. Może to być pomoc przedsądowa, która polega m.in. na udzielaniu informacji i wyjaśnień w zakresie stosowania prawa, konsultacjach, wydawaniu opinii, sporządzaniu i analizowaniu umów, prowadzeniu negocjacji, reprezentowaniu przed organami administracji. A także pomoc sądowa, czyli zastępstwo procesowe we wszelkich postępowaniach (karnych, cywilnych, rodzinnych, administracyjnych) przed sądami.

Adwokat, jako osoba wykonująca zawód zaufania publicznego, w swojej pracy zobowiązany jest przestrzegać zarówno ogólnych norm etycznych jak i zasad etyki zawodowej. Podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej i zobowiązany jest do zachowania tajemnicy zawodowej. Każdy adwokat podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu OC.

Zadanie udzielania pomocy prawnej realizowane jest także przez samorząd zawodowy, który uczestniczy w organizowaniu bezpłatnej pomocy prawnej. Od stycznia 2016 r. utworzono ponad 1500 punktów nieodpłatnej pomocy, w których dyżurują adwokaci i radcowie prawni, wskazując uprawniony osobom sposoby rozwiązania ich problemów prawnych.

Każdy adwokat zobowiązany jest również do świadczenia pomocy prawnej z urzędu. Pomoc ta udzielana jest osobom biorącym udział w postępowaniu sądowym, których nie stać na poniesienie kosztów wynagrodzenia adwokata bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.

Przydatne linki

Na podstawie

  1. Gawryluk Marek, Prawo o adwokaturze. Komentarz
  2. Kruszyński Piotr (red.), Prawo o adwokaturze. Komentarz

Ochrona praw i wolności obywatelskich

Adwokatura współdziała w ochronie praw i wolności obywatelskich. Zgodnie z Konstytucją RP są to wolności i prawa osobiste (m.in. prawo do życia, nietykalność i wolność osobista, prawo do sądu, prawo do ochrony prywatności, prawo ochrony danych osobowych, wolność sumienia i wyznania, wolność słowa), wolności i prawa polityczne (m.in. wolność zgromadzeń, wolność zrzeszania się, prawo do informacji publicznej, prawo wyborcze, prawo do petycji, wniosków i skarg), wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne (m.in. prawo do własności, prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, prawo do zabezpieczenia społecznego, ochrona zdrowia, prawo do nauki, ochrona praw dziecka, ochrona konsumentów)

Zadanie współdziałania w ochronie praw i wolności obywatelskich realizowane jest zarówno przez poszczególnych adwokatów w ich codziennej praktyce zawodowej jak i przez samorząd zawodowy. Przy Naczelnej Radzie Adwokackiej działa Komisja praw człowieka, która współdziałając z organizacjami pozarządowymi, podejmuje starania na rzecz ochrony praw i wolności obywatelskich.

To jak ważna dla Adwokatury jest funkcja współdziałania w ochronie praw i wolności obywatelskich znalazło odzwierciedlenie w rocie ślubowania, którą wypowiada każdy adwokat przed rozpoczęciem wykonywania czynności zawodowych:

Ślubuję uroczyście w swej pracy adwokata przyczyniać się ze wszystkich sił do ochrony praw i wolności obywatelskich oraz umacniania porządku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej, obowiązki swe wypełniać gorliwie, sumiennie i zgodnie z przepisami prawa, zachować tajemnicę zawodową, a w postępowaniu swoim kierować się zasadami godności, uczciwości, słuszności i sprawiedliwości społecznej.

Przydatne linki

Na podstawie

  1. Gawryluk Marek, Prawo o adwokaturze. Komentarz
  2. Kruszyński Piotr (red.), Prawo o adwokaturze. Komentarz

Kształtowanie i stosowanie prawa

Zadanie współdziałania w kształtowaniu i stosowaniu prawa oznacza obowiązek udziału w procesie prawotwórczym m.in. poprzez opiniowanie projektów ustaw i innych aktów prawnych, a także udział w posiedzeniach komisji i podkomisji parlamentarnych, oraz zespołach uzgodnieniowych.

Przy Naczelnej Radzie Adwokackiej działa Komisja legislacyjna, której zadaniem jest opiniowanie projektów aktów prawnych, wpływanie na stan obowiązującego prawa oraz dążenie do zapewnienia poprawy standardów jego stosowania. Adwokatura podejmuje współpracę w tym zakresie z samorządami innych zawodów prawniczych, a także z organami samorządowymi i państwowymi.

Przydatne linki

Na podstawie

  1. Gawryluk Marek, Prawo o adwokaturze. Komentarz
  2. Kruszyński Piotr (red.), Prawo o adwokaturze. Komentarz